یکی از معضلات مهم در صنعت طلا و جواهر ایران

طلا، فلزی نرم و چکش خوار است که  استفاده های بسیار زیاد در صنایع علاوه بر مصارف زینتی دارد. این پشتوانه مالی به جهت کمیاب بودن و قدرت نقدشوندگی بالا همیشه مورد توجه سرمایه گذاران بوده است. با اینکه طلا به عنوان فلزی قیمتی در تمامی دنیا شناخته شده ولی عیار استاندارد در کشور های محتلف متفاوت است.

به طور کلی روش شناسائی عیار طلا می بایست از طریق  کوپلاسیون در کشور ایران انجام گیرد . در راستای این موضوع استانداردهای ملی ایران به شماره 2132 تحت عنوان " مصنوعات تزئینی ـ عیارهای رسمی آلیاژ فلزات گران‌بها " ( تجدید نظر سال 1384) و استاندارد ملی 8106 با عنوان "اندازه‌گیری مقدار طلا در آلیاژهای زینتی طلا ـ روش کوپلاسیون" تدوین شد.

طلا پس از استحصال، در آزمایشگاه مورد سنجش قرار می‌گیرد و درجه خلوص آن از ترکیبات اضافی دیگر که عمدتا نقره است، با اعدادی مشخص می‌شود. سنجش درجه خلوص (عیار) در ایران به عیارسنجی یا «ری‌گیری» موسوم است. درصد میزان طلای خالص موجود در هر قطعه بین 3/ 33 تا 9 /99 درصد و درجه خلوص با اعداد بین ۳۳۳ تا ۹۹۹ مشخص می شود. درجه عیار نیز برای خالص‌ترین طلا ۲۴ و برای کمترین حد استاندارد ۸ تعریف شده است.

همانطور که مطرح شد عیار استاندارد در کشور های مختلف متفاوت است به عنوان مثال در آلمان از عیار 8 و یا 33.3 درصد استفاده می کنند. در ایران و جنوب اروپا و کشورهای مدیترانه ای  عیار استاندارد18 است که با عدد 750 نشان داده شده و روی مصنوعات طلا حک می شود. در کشور های عربی این استاندارد تا عیار 21 و یا 87.5 درصد بالا می رود. و در نهایت در هند که به ظاهر بالاترین استاندراد طلا رادارد عیار 22 است که عدد آن معادل 916 از هزار می شود.

در ایران مطابق با استاندارد های 2132 و 8106 عیار طلا می بایست 750 از هزار و یا 18 باشد که به روش کوپلاسیون سنجیده شده باشد. متاسفانه در بازار کنونی سنجش عیار دچار مشکلات بسیاری است و کارخانه داران و طلا سازان به دلیل این معضل با گرفتاریهای بسیاری روبرو شده اند.

در حول و حوش بازار طلا فروشان در بازار تهران هر کجا که کارگاه تولید مصنوعات طلا مشاهده می شود می توان تابلوی مراکز مجاز ریگیری را مشاهده نمود.  با اینکه اتحادیه طلا و جواهر تهران در اطلاعیه شماره 11 خود تنها روش کوپلاسیون را برای ری گیری مجاز دانسته(که البته مورد تأیید اداره استاندارد هم می باشد) و از بین ری گیری های تهران تعدادی ری گیری را به عنوان ری گیریهای معتبر نام برده است اما همچنان تولید کنندگانی مانند شرکت پارس آلتون متوجه تناقضات ری گیری در ری گیریهای بعمل آمده این مراکز مجاز شده اند و عموما عیار های تعیین شده توسط این مراکز به اصطلاح یک الی سه خط (همان 1 الی 3 در هزار) و گاها بیشتر با ری گیریهای استاندارد جهانی تفاوت دارد.

اولین دلیل بوجود آمدن این تناقضات عدم استفاده از دستگاه های مدرن جهت انجام عملیات آب کردن طلاست. زمانی که طلای شکسته بازار در کارگاه ها ذوب می شود قاعدتا باید توسط کوره های برقی این عملیات انجام شده و درحین پروسه ذوب کردن مرتبا طلا هم زده شود تا قطعاتی تولید شود که عیار آن در تمامی قسمت های آن به صورت یکسان باشد . اما بدلیل انجام این عمل به صورت سنتی در کارگاه ها قطعات طلای آب شده بوجود آمده دارای عیار های متفاوت در قسمت های متفاوت هستند و حتی یک قطعه طلا می تواند تا چند عیار مختلف داشته باشد (در مواردی نادر حتی قطعه ای طلا با پنج عیار مختلف نیزدیده شده است.)

دلیل دوم تناقض که کاملا نشأت گرفته از مشکل اول است مربوط به ری گیری ها می شود که فقط از یک قسمت از قطعات طلای آب شده رسیده به آنها نمونه کوچکی برداشت کرده و اقدام به ری گیری از آن می نمایند که با توجه به یکنواخت نبودن عیار طلا در کل قطعه باعث بوجود آمدن تناقض میشود.

مشکل دیگر از استفاده از دستگاه های سنتی بوجود می آید . بصورت استاندارد باید از روش کوپلاسیون جهت انجام ری گیری استفاده کرد.

هم اکنون در کارخانه "پارس آلتون" از چند نقطه مختلف یک قطعه طلا نمونه برداری شده و پس از مخلوط کردن این نمونه ها از طریق کوپلاسیون اقدام به ری گیری می نمایند . این ری گیری با معیار های جهانی کاملا منطبق بوده و هر جای دیگر دنیا نیز جهت ری گیری آن قطعه مراجعه شود همان عیاری که توسط آزمایشگاه پارس آلتون سنجیده شده است را ارائه خواهند نمود.

در ضمن مطابق ری گیری انجام شده از طریق کوپلاسیون تا دو رقم اعشار نیز می توان عیار طلا را سنجید که کلا در عرف بازار تهران این دو رقم اعشار روند می شود. با توجه به قیمت رو به افزایش طلا همین ارقام کوچک در مقادیر بزرگ می تواند تفاوت های بسیار زیادی را بوجود آورد.

به طور کلی عدم رعایت استاندارد در ری گیری و استفاده از روشهای سنتی در ذوب و ری گیری طلا معضل اصلی بازار طلای کنونی است . با توجه به اهمیت موضوع اتحادیه طلا و جواهر تهران و همچنین اداره استاندارد می بایست از تولید کنندگانی همانند این شرکت که اقدام به ایجاد ری گیری استاندارد نموده اند حمایت بیشتری کرده و با مجاز دانستن اینگونه ری گیری های استاندارد و معتبر به صنعت طلا و جواهر کمک نمایند.

جهت مطالعه مقالات بیشتر اینجا کلیک کنید .