طلا و کانی های طلا

طلا در طبقه بندی عناصر طبیعی در گروه مس قرار می گیرد. در سیستم کوبیک متبلور می شود و بلورهای آن به شکل اکتائدر و بندرت دودکائدر، هگزائدرو تراپزوئدر با آرایش شبکه ای مکعب با سطوح مرکز دار می باشند، ولی طلا اغلب به صورت رشته ای و شاخه شاخه از شکل افتاده است. بلورهای مکعبی طلا نادرند. طلا که فلز نجیبی است (سختی 5/2 تا 3 بر اساس مقیاس موس) می تواند در اثر آلیاژ شدن با مس و دیگر فلزات سخت گردد. بیشتر طلاها مقداری نقره دارند. 

طلای خالص چگالی بالایی دارد و وزن مخصوصش 3/19 است که وقتی نقره همراه آن بیشتر باشد به 6/15 نزول میکند. 

طلا دارای سطح شکست تیز، کدر، با جلای فلزی به رنگ زرد و با رنگ خاکه زرد بوده و بسیار چکش خوار و مفتول شدنی است.

طلا به واسطه خاصیت چکش خواری و وزن مخصوص زیاداز پیریت، کالکو پیریت و میکاهای تجزیه شده زرد رنگ مشخص می شود. 

طلا معمولا به صورت دانه های پراکنده در رگه های کوارتزی با پیریت و دیگر سولفورها، یا به صورتدانه های گرد یا گاه تکه های غلنبه در رسوبات رودخانه ای یافت می شود. 

سنگهای معدنی غیر از خود طلا شامل سلنورهای طلا و تلورهای طلا می باشند. 

 

کانی های اصلی طلا:

 

- کالاوریت Calaverite :

با فرمول Au Te2 این کانی طلا در سیستم مونوکلینیک متبلور شده و به صورت منشورهای تیغه ای و شیار دار، غالبا دوقلو و توده های دانه ای پیدا می شود. رنگ این کانی از زرد برنزی تا سفید نقره ای متغیر است. خط اثرش خاکستری مایل به زرد تا خاکستری متمایل به سبز است. سختی اش 5/2 تا 3 و وزن مخصوصش 31/9 می باشد. کالاوریت فاقد رخ بوده و کدر و شکننده است. این کانی دارای جلای فلزی می باشد. 

در اسیدنیتریک گرم حل می شود و طلای فلزی در محلول قرمز آزاد می سازد.

اختلاف آن باپیریت، سختی کمتر و داشتن بلورهای طویل است. قابل ذکر است که مقدار طلای کالاوریتتا 44% می رسد. این کانی معمولا در رگه های هیدروترمال حرارت پائین تشکیل می شود.

 

- سیلوانیت Sylvanite

با فرمولAg,uA ) Te2 ) این کانی نیز همانند کالاوریت در سیستم مونو کلینیک متبلور شده و به صورت منشورهای کوتاه و ضخیم، که برخی دوقلواند و نیز به شکل ستون، چوب بست یا دانه ای پیدا می شوند.

سیلوانیت احتمالا هم ساخت کالاوریت است ولی برخی از محلهای فلزی توسط نقره اشغال شده است. رنگ این کانی از خاکستری فولادی تا سفید نقره ایمتغیر است و رنگ خاکه آن خاکستری متمایل به زرد است. سختی آن 5/1 تا 2 و وزنمخصوصش 11/8 است.

سیلوانیت دارای جلای فلزی درخشان، کدر و شکننده است. سطح شکست آن ناصاف بوده و دارای کلیواژکامل (010) می باشد. سیلوانیت در اسید نیتریک حل می شود و طلای فلزی آزاد می سازد.اختلاف آن با کالاوریت در داشتن رخ و سختی کمتر است. ضمنا مقدار طلای سیلوانیت 30%است.این کانی نیز در رگه های هیدروترمال حرارت پائین تشکیل می شود.

- کرنریت Krennerite

با فرمول Au,Ag )Te2 ) این کانی در سیستم ارتو رمبیک متبلور میشود.

سختی کرنریت 5/2 وزن مخصوصش 62/8 است.

مقدار طلای کرنریت معمولا کمتر ازکالاوریت است و حداکثر به 44% می رسد. نسبت طلا به نقره در این کانی 4:1 می باشد.

کرنریت گسترش زیادی دارد ولی از لحاظ استخراج طلا اهمیت زیادی ندارد.

- پتزیت Petzite

با فرمول Ag3,Au ) Te2 ) سختی این کانی 5/2،وزن مخصوصش 13/9 می باشد و مقدار طلای آن تا 25% می رسد. 

رنگ این کانی خاکستری تا سیاه است و جلای فلزی دارد.

رخ این کانی مکعبی و شکست آن مختصری صدفی است.

- مونت برایتیت Montbrayite

با فرمول َAu2 Te3 این کانی دارای سختی 5/2و وزن مخصوص 9/9 می باشد. مقدار طلایمونت برایتیت تا 50% می رسد. این کانی یک تلوروید کمیاب است.

- ناژیاژیت Nagyagite

با فرمول Pb5 Au ( Te,Sb ) 4 S -8 سختی این کانی 1 تا 5/1 و وزن مخصوص آن 5/7 می باشد. مقدار طلای ناژیاژیت تا 7/12 % میرسد.

 یک کانی نادر بوده و اکثرا در کانسارهای ساب ولکانیک - گرمابی تشکیل می شود.

- مالدونیت Maldonite

با فرمول َAu2 Bi سختی این کانی نا مشخص و وزن مخصوص آن 7/15 می باشد. مقدار طلای آن 65% است. جزء کانی های نادر بوده و در کانسارهای حرارت بالا تشکیل می شود.

- اروشیبنیتAurostibnite

با فرمولAu Sb2 

 

کانی های فرعی طلا:

طلای خالص در طبیعت بسیار کم است و آنچه اصطلاحا به آن طلای خالص یا native گفته می شود، در واقع طلایی است که 4 تا 15 درصد جرمی، دارای ایزومرف نقره می باشد.

- الکتروم Electrum

با فرمولAu,Ag اگر مقدار نقره در اختلاط کانی از 15درصد جرمی بیشتر شود، کانی الکتروم با رنگ زرد کم رنگ تا سفید که در حقیقت کانی حد واسط بین نقره و طلاست، بوجود می آید. گاهی مقدار نقره تا 50% جرمی در ساختمان الکتروم بالا می رود.

- کوشتلیت Kustelite

با فرمول Ag , Au در این کانی نقره در اختلاط کانی بیشتراز 80% جرمی می باشد.

- پورپزیت Porpesite

این کانی علاوه بر نقره و طلا همراه با پالاریوم و رودیوم نیز دیده شده است. مقدارپالادیوم بین 5 تا 11 درصد تغییر می کند و کانی پورپزیت حاصل می شود.

- بیسموتواوریت Bismutho_aurite

بافرمول Au,Bi چنانچه طلا با بیسموت تا 4 % جرمی همراه باشد، این کانی حاصل می شود.

- طلای کوپریفر Ore cuprifer

به طلای مس دار اطلاق می شود.

- رودیت Rodite

با فرمول (Au ( Pt.Rh.Ir,Pd

- کورشتیبیت Qurostibite  

از دیگر کانیهای فرعی طلا به شمار می رود.

جهت مطالعه مقالات بیشتر اینجا کلیک کنید .

فراوانی طلا در زمین

طلا یک عنصر سیدروفیل با خاصیت ضعیف کالکوفیلی است. فراوانی طلا در پوسته جامد زمین 7- 10 * 5/4 یا 5/4 گرم در تن است. که این مقدار تقریبا بیست مرتبه کمتر از مقدار نقره در ترکیب پوسته جامد زمین می باشد.

فراوانی طلا درآب دریا و سنگهای مختلف به صورت زیر است:

 - آب دریا 4/0 گرم در تن

- سنگهای رسوبی 1 گرم در تن

- سنگهای متامورف 2/4-7/0 گرم در تن

- سنگهای آذرین اسید 2 گرم در تن

- سنگهای آذرین بازیک10-2 گرم در تن سری بازالتی مانتو (قسمت تحتانی پوسته زمین) در بر دارنده مقدارنسبتا بالایی طلا می باشد. که این خود گواهی است بر نشات گرفتن این سری بازالتی، از طبقه زیرین خارجی ترین قشر زمین.

با این وجود در بازالتها و سنگهای گرانیتی، تمرکزهای عمده ای از طلا بوجود نمی آید و این بدان سبب است که طلا در مرحله ماگماتیسم تاخیری مهاجرت کرده و تشکیل کمپلکس های تیو سولفیتو کلرید را می دهد. اجزای این کمپلکس ها بوسیله محلولهای آب دوست حمل شده و ذخایر هیدروترمال متنوعی را تشکیل می دهند. در شرایط برون زا، طلا، از کانیهای درون زای همراهش جدا شده و تمرکز های ثانویه ای را در قسمتهای آلتره و در پلاسرها بوجود می آورد. 

طلا در درجه اول همراه کانی های نقره یا به طور مستقل در داخل کوارتز، آرسنو پیریت و یا پیریت از منشا گرمابی تشکیل می شود. مقاومت زیاد طلا در برابر عوامل تجزیه (برخلاف نقره) موجب تمرکز این فلز در پلاسر ها می گردد. از این لحاظ محلولهای تجزیه ای فقط به مقدار کم حاوی طلا هستند، به طوری که مقدار آن در تشکیلات رسوبی تجزیه ای به زحمت به حد قابل توجه می رسد.

درجه خلوص طلا، یعنی مقدار طلا در 1000 واحد وزنی، از رسوبات با دمای پائین به رسوبات با دمای بالا، از رسوبات کم عمق به رسوبات عمیق و ازسنگهای آلتره شده اولیه به سنگهای مجددا رسوب شده افزایش می یابد. طلا اکثرا به حالت فلزی یافت می شود، با این وجود این فلز به هیچ وجه خالص نیست. بلکه تقریبا همیشه با مقداری نقره (2 تا 20 %) بلور مختلط تشکیل می دهد. 

طلای پلاسرها دارای نقره کمتری نسبت به طلای اولیه است؛  زیرا نقره در طی تجزیه کانسنگ از آن جدا می گردد. مس، بیسموت و جیوه نیز ممکن است به مقدار کم در طلا وجود داشته باشد و طلا غالبا با مقدار زیادی پالادیوم و رودیوم همراه است.

طلا به همراه مس و نقره به گروه IB جدول تناوبی عناصر تعلق دارد.و عموماً این عناصر با فرآیندهایی چون تفریق ماگمایی مرتبط اند. تجزیه متئوریتها نشان داده که طلا تمایل سیدروفیلی واضح و تمایلکالکوفیلی ثانوی دارد،درحالیکه نقره و مس تمایل کالکوفیلی قوی دارند.طلا در فازفلزی و در غیاب فلز در فاز سولفیدی متمرکز می‌شود. متئوریتهای سیدریتی تا ppm 10 طلا (با میانگین ppm 2/1)دارند. متوسط مقدار طلای کندریتها بسته به نوع آنها بین ppm 17/0 تا ppm 34/0 است.

در برخی تحقیقات اولیه ای که روی رفتار طلا در خلال فرآیندهای ماگمایی صورت گرفت،همبستگی مثبتی بین طلا و مس به اثبات رسید.

مقدار طلای بین ppb 3 و ppb 7 شاخص مواد مانتوی فوقانی است و تغییرات آن در نتیجه اختلاف درجه ذوب بخشی در خلال تشکیل ماگما است. بخش عمده طلای مانتو فوقانی به صورت بین دانه ای است.این حالت پیدایش طلا ممکن است معرف وجود مذاب سولفیدی غیر قابل امتزاجباشد.مقدار ماگما در خلال تبلور تفریقی ماگما افزایش نشان می دهد و گابروهای درون کمپلکس بیشترین غلظت را که حدود ppb 7/1 است دارا می باشند. این محققین بیان داشتند که اشباع ماگما از سولفور ممکن است در غنی شدگی طلادر محصولات تفریق پسین نقش داشته باشد.

وجود طلا در رگه کوارتزی در سنگ های اولترامافیک و مافیک آرکئنبه این واقعیت که طلا در این سنگ ها به طور غیرعادی بالاست ،نسبت داده می شود و این سنگ ها منابع خوبی برای طلا هستند، هر چند اختلاف آشکاری بین سنگ های مینرالیزه و غیر مینرالیزه مشاهده نشده است.

جهت مطالعه مقالات بیشتر اینجا کلیک کنید .

۱۰ الماس مشهور جهان

می گویند الماس از دل زمین و فاصله ای معادل صد کیلو متر بیرون آورده می شود. بله، صد کیلو متر زیر زمین! از دو هزار سال پیش به این طرف آن را سلطان نگین های جهان دانسته اند، سلطانی که به صورت تراشیده و نتراشیده در زیور الات مورد استفاده قرار می گیرد.

اما در میان این همه سلطان جواهر نشان، ده الماس در سطح جهان وجود دارند که در نوع خود یگانه و منحصر به فرد هستند.
لازم به یادآوری است که گوهرها بخصوص الماس با واحد قیراط سنجیده میشوند در واقع هر قیراط ۲/. گرم وزن داشته و یابه عبارتی هر گرم برابر با ۵ قیراط می باشد.

 

کولینان یک
این برلیان (الماس تراش داده شده) بیش از ۵۳۰ قیراط وزن دارد. در واقع “کولینان یک” سنگین ترین الماس جهان است که آن هم خودش از یک قطعه الماس که که بزرگترین الماس کشف شده است، تراشیده شده.
بلور الماس اولیه “کولینان یک” وزنی معادل ۲۱۰۶ قیراط داشته که به یاد مدیر عامل معدن کیمبرلی “کولینان” نامگذاری شده است.
این سنگ همراه با ۱۰۴ قطعه برلیان ریز و درشت دیگر از همان الماس دو هزار قیراطی اولیه در آمستردام هلند تراشیده شده و در سال ۱۹۰۸میلادی به ادوارد هفتم، پادشاه انگلستان تقدیم گردیده.

“کولینان یک” قریب به صد سال است که در برج لندن نگهداری می شود و به دلایلی که معلوم نیست به آن” ستاره آفریقا” هم می گویند.

کوه نور
الماس” کوه نور” که ابتدا ۱۸۶ قیراط وزن داشته، توسط نادر شاه افشار از هندوستان به ایران آورده شد، اما بعدها به دست کمپانی هند شرقی افتاد و در سال ۱۸۵۰ میلادی به ملکه ویکتوریا هدیه داده شد. 
کوه نور در اوایل قرن بیستم پس از تراش مجدد در تاج ملکه “مارلی” همسر “جرج پنجم” پادشاه انگلستان قرار گرفت و فعلا نیز جزو جواهرات سلطنتی انگلستان محسوب می شود و در تاج ملکه “الیزابت” در برج لندن نگهداری می گردد.

فلورتین
این برلیان ۲۷/۱۳۷ قیراط وزن دارد و از قدیم به عنوان اسطوره از آن یاد شده است. فلورتین در سال ۱۶۵۷ در مالکیت خانواده ای ایتالیایی در فلورانس قرار داشت، اما در قرن هیجدهم در تاج سلطنتی خاندان “هابزبورگ” دیده شد و پس از جنگ جهانی اول تا به امروز نیز مفقود شده است.

تیفانی
الماس” تیفانی” ۱۲۹ قیراط وزن دارد و در سال ۱۸۷۸ میلادی در معدن کیمبرلی درآفریقای جنوبی کشف شده است. الماس یاد شده ابتدا ۲۸۷ قیراط وزن داشت، ولی وقتی توسط تیفانی، جواهر فروش معروف نیویورکی خریداری شد، دوباره تراشیده شد. جواهر فروشی تیفانی اعلام کرده که این الماس فروشی نیست و قرار است در خانواده تیفانی نگهداری شود.

ناسک
این برلیان با وزن تقریبی ۹۰ قیراط ابتدا در معبد شیوانا قرار داشت، اما در سال ۱۸۱۸ میلادی توسط انگلیسی ها به سرقت رفت و در سال ۱۹۲۷ مجددا در نیویورک تراشیده شد. وزن فعلی آن ۴۴ قیراط است و در حال حاضر در اختیار مالکین خصوصی جواهر در ایالات متحده آمریکا قرار دارد.

شاه
این الماس ۷۰/۸۸ قیراط وزن دارد و از هندوستان به ایران آورده شد. الماس شاه به طور طبیعی تراشیده شده و دارای سه سطح حکاکی است که اسامی سلاطین صاحب آن بر روی آن سطوح نوشته شده است. 

این الماس در سال ۱۸۲۹ از طرف محمد شاه قاجار به تزار نیکلای اول هدیه شد و از آن به بعد در کاخ کرملین نگهداری می شود.

کولینان چهار
این برلیان ۶۰/۶۳ قیراط وزن دارد و یکی از ۱۰۵ الماس بریده شده از بزرگترین قطعه الماس کشف شده در جهان (کولینان یک) می باشد.
“کولینان چهار” پیش از این در تاج مله “ماری” قرار داشت، اما اکنون در برج لندن نگهداری می شود.

سانسی
“سانسی” با وزن معادل ۵۵ قیراط سر گذشت عجیبی دارد. این الماس در سال ۱۴۷۰ در مالکیت “چارلز شیر دل” بود، اما صد سال بعد یعنی در سال ۱۵۷۰ توسط شخصی به نام سانسی از سفیر فرانسه در ترکیه خریداری شد. الماس “سانسی” صد سال است که (از سال ۱۹۰۷ میلادی به بعد) در اختیار خانواده “آستار” در لندن قرار دارد.

هوپ
یک برلیان ۵/۴۴ قیراطی که در سال ۱۸۳۰ میلادی توسط بانکداری به نام “هوپ” در لندن خریداری شد. احتمالا در جریان انقلاب کبیر فرانسه از صاحب اصلی آن دزدیده شد و دوباره تراشیده شده است.

در حال حاضر این برلیان تاریخی در موزه “اسمیت سونین” در آمریکا قرار دارد.

درسدن
این الماس ۴۱ قیراطی در حال حاضر در تالار سبز شهر “درسدرن” نگهداری می شود. از تاریخچه اولیه این الماس اطلاعات دقیقی در دست نیست، اما کارشناسان عقیده دارند که این برلیان در حدود ۱۷۰۰ میلادی در اختیار “آگوست شیر پنجه” دوک ساکسون قرار داشته است.

جهت مطالعه مقالات بیشتر اینجا کلیک کنید .